Hối phiếu là gì? Cách phân loại và ý nghĩa của hối phiếu

Hiện nay, khái niệm về hối phiếu được rất nhiều người quan tâm, đặc biệt là những người đang có mong muốn vay tiền tại các ngân hàng và tổ chức tín dụng. Nếu bạn cũng là người đang quan tâm đến hình thức vay nợ này mà chưa hiểu rõ về ý nghĩa cũng như các loại hình của loại phiếu này thì hãy theo dõi bài viết dưới đây nhé.

Khái niệm hối phiếu

Hối phiếu là gì? Hối phiếu là một công cụ vay nợ ngắn hạn, có hình thức là một văn bản và yêu cầu người phát hành hối phiếu trả cho người hưởng hối phiếu một số tiền nhất định vào thời điểm nào đó hay phải trả ngay khi nhận được hối phiếu (nghĩa là phải trả tiền cho người hưởng hối phiếu khi họ có yêu cầu).

Khi đã được chấp nhận và người chấp nhận ký vào mặt sau của hối phiếu thì hối phiếu trở nên có khả năng thương lượng và có thể mang đi chiết khấu (nghĩa là đem bán với giá thấp hơn mệnh giá hiện tại của nó) với một mức lãi suất có thể phản ánh lãi suất ngắn hạn trên thị trường.

Thông thường thì hối phiếu có thời hạn cao nhất là 6 tháng và được sử dụng nhiều để tài trợ cho thương mại, nhu cầu về vốn luân chuyển của các ngành công nghiệp và nông nghiệp. Hối phiếu nội địa là loại hối phiếu có thể được phát hành để tài trợ cho hoạt động kinh doanh ở trong nước. Hối phiếu nước ngoài hay còn gọi là hối phiếu thương mại, thường được phát hành trong quá trình thực hiện những giao dịch ngoại thương. Hiện nay, hối phiếu nội địa đã được thay thế phần lớn bằng tiền vay ngân hàng hoặc tín dụng thương mại nhưng vẫn còn tồn tại ở Anh. Ban đầu, loại hối phiếu này để tài trợ cho các hợp đồng thuê mua. Sau đó được các công ty lớn sử dụng để làm phương tiện gọi vốn và phục vụ cho những mục đích chung.

Ở Mỹ, một số công ty lớn thường sử dụng chứng phiếu ngắn hạn. Thực ra đây là hối phiếu để đáp ứng cho nhu cầu tài chính chung của họ. Một hối phiếu quan trọng khác là tín phiếu kho bạc, loại tín phiếu này do chính chủ phát hành để trả nợ ngắn hạn.

Quá trình hình thành và phát hành của hối phiếu

Chứng chỉ hối phiếu chính là hình thức nguyên thủy của hối phiếu. Vào khoảng thế kỷ XII, các thương nhân ở Ý đã phát hành các loại chứng chỉ nhận nợ để làm công cụ thanh toán trong mối quan hệ thương mại và được gọi là chứng chỉ hối phiếu. Trong tờ chứng thư người phát hành sẽ cam kết với người thụ hưởng về việc thanh toán các giá trị tương ứng tại nơi khác bằng đồng tiền và được sử dụng tại nơi đó. Đến thế kỷ XIV, ngoài loại nhận nợ đã xuất hiện thêm hình thức hối phiếu đòi nợ. Từ thế kỷ XVI, hối phiếu được chuyển nhượng trở thành công cụ thanh toán ngày càng rộng rãi trong mối quan hệ thương mại nội địa ở nhiều quốc gia lẫn thương mại quốc tế.

Mặc dù vậy, nhưng pháp luật của các quốc gia có những sự khác biệt nên phát sinh các tranh chấp. Hội nghị Haagen ở Đức vào 1910 và 1912 đã đặt nền móng cho các thỏa thuận quốc tế về hối phiếu. Sau đó do chiến tranh thế giới thứ nhất, đến năm 1930 Hội nghị quốc tế về hối phiếu tại Geneva Thụy Sĩ mới được thông qua 3 bản hiệp ước liên quan về hối phiếu.

Tuy vậy, do các nước thuộc hệ thống pháp luật của Anh – Mỹ không tham gia nên mục tiêu của hiệp ước này không thể đạt được. Để có thể quốc tế hóa việc sử dụng khối phiếu ngày 9/12/1988, Đại hội đồng Liên hợp quốc tại lần họp thứ 43 đã thông qua Hiệp ước thống nhất về hối phiếu đòi nợ và hối phiếu nhận nợ. 2 loại khỏi phiếu này có những dấu hiệu cơ bản: hối phiếu là loại chứng chỉ có giá trị và được lưu thông; khoản tiền thanh toán được xác định cụ thể.

Ở Việt Nam hỏi phiếu chưa được sử dụng phổ biến trong quyền hạn thanh toán với nhân dân. Theo quy định của Bộ Luật Thương mại năm 1997, 2005 và Pháp lệnh thương phiếu 1999, thương phiếu bao gồm hối phiếu và lệnh phiếu. Theo quy định của Pháp lệnh, thương phiếu hối phiếu tương tự như hối phiếu đòi nợ, còn lệnh phiếu tương tự như hối phiếu nhận nợ.

Đặc điểm và chức năng hối phiếu

Hối phiếu có 3 đặc điểm sau đây:

• Tính bắt buộc: hối phiếu được xem là loại giấy tờ mệnh lệnh trả tiền vô điều kiện. Người trả tiền hối phiếu phải trả theo đúng nội dung ghi trên tờ phiếu và không thể có bất cứ lý do nào để từ chối trả tiền. Trường hợp hối phiếu được lập ra đi trái lại với những đạo luật chi phối nó.
• Tính trừu tượng: trên hối phiếu chỉ ghi số tiền phải trả và những nội dung liên quan chứ không cái nguyên nhân phát sinh việc lọc hối phiếu. Hiệu lực pháp lý của hối phiếu không bị ràng buộc bởi nguyên nhân gây phát sinh ra hối phiếu.
• Tính lưu thông: có thể được chuyển nhượng một lần hoặc nhiều lần. Có tính chất này là do hối phiếu là lệnh đổi tiền của người này đối với người khác. Trên tờ hối phiếu còn có giá trị tiền nhất định và hối phiếu có tính trừu tượng và tính bắt buộc.

Hối phiếu có 3 chức năng sau đây:

• Đây là phương tiện thanh toán giúp người bán đòi lại tiền của người mua và giúp người mua chuyển tiền trả nợ cho người bán.
• Là phương tiện đảm bảo. Hối phiếu là loại chứng từ có giá trị do có thể dùng để mua, bán, cầm cố, thế chấp.
• Là phương dùng để tiện cung cấp các tín dụng. Vì đây là một loại giấy chứng từ có giá trị nên có thể là công cụ trong việc cung ứng các tài khoản ứng dụng thương mại, tín dụng ngân hàng.

Ý nghĩa của hối phiếu

Đây là cách thanh toán được sử dụng phổ biến trong các ngành xuất khẩu và nhập khẩu. Gắn liền với những hình thức thanh toán quốc tế như ủy thác thu hoặc L/C.

Hội phiếu còn được sử dụng như một loại công cụ lưu thông tín dụng nếu nó chiết khấu ở các ngân hàng hay khi lưu thông từ người này qua người khác.

Các bên tham gia hối phiếu

Trong các hoạt động kinh doanh thương mại, đặc biệt là hoạt động kinh doanh thương mại quốc tế, để phát hành cổ phiếu cần có nhiều bên tham gia, cụ thể là:

• Drawer (hay còn gọi là người ký phát hối phiếu): có thể là người xuất khẩu, các bên cung ứng dịch vụ hoặc người bán,…
• Drawee (hay còn gọi là người bị ký phát): người trả tiền, là người có nhiệm vụ nhập khẩu hàng hóa.
• Beneficiary (hay còn gọi là người người hưởng lợi): người được nhận khoản tiền thanh toán.
• Acceptor (hay còn gọi là người chấp nhận): có trách nhiệm thanh toán hối phiếu đó khi tới hạn.
• Endorser (hay còn gọi là người chuyển nhượng): có khả năng chuyển quyền hưởng lợi từ hối phiếu sang cho người khác bằng những thủ tục ký hậu hoặc trao tay.
• Holder or Bearer (hay còn gọi là người cầm phiếu): người có quyền nhận hối phiếu nếu hối phiếu được thanh toán.

Phân loại hối phiếu

Hối phiếu trả tiền ngay

Người trả tiền khi nhận được hối phiếu này thì bắt buộc phải trả liền số tiền cho người thụ hưởng mà không được trì hoãn với bất kỳ lý do nào nếu hối phiếu đó được phát hành theo đúng quy định của pháp luật.

Hối phiếu có kỳ hạn

Người trả tiền cần ký tên và chấp nhận trả tiền trên hối phiếu.Việc trả tiền sẽ thực hiện vào một ngày được xác định sau.

Hối phiếu trơn

Loại hối phiếu này phát hành để đòi tiền từ người không có chứng từ đi kèm. Được sử dụng để thanh toán các loại tiền phạt, tiền bồi thường hoặc một số khoản đi kèm như phí vận tải, bảo hiểm.

Hối phiếu kèm chứng từ

Hối phiếu kèm chứng từ được phát hành cho người trả tiền và có kèm theo những chứng từ hàng hóa. Các chứng từ hàng hóa và hối phiếu phải đi liền và không được tách rời.

Hối phiếu đích danh

Trên hối phiếu có ghi rõ họ tên của người thụ hưởng và không kèm theo những điều khoản trả theo lệnh hoặc không được chuyển nhượng cho người khác.

Hối phiếu vô danh

Không ghi rõ tên của người thụ hưởng mà chỉ ghi cụm từ “trả cho người cầm hơi phiếu”. Nếu ai có được tờ phiếu này thì đó sẽ là người được hưởng quyền lợi của hối phiếu.

Hối phiếu theo lệnh

Tờ phiếu trả theo lệnh của người thụ hưởng được chuyển nhượng bằng cách ký chuyển nhượng ở mặt phía sau của tờ phiếu.

Hối phiếu thương mại

Người bán lập ra loại hối phiếu này để có thể đòi tiền từ người có trách nhiệm thanh toán hàng hóa hoặc xuất khẩu và các dịch vụ cung ứng liên quan khác.

Hối phiếu ngân hàng

Do ngân hàng ký phát và lệnh cho các ngân hàng đại lý hoặc chi nhánh ngân hàng trả cho người được hưởng số tiền ghi trên tờ giấy.

Hướng dẫn cách lập hối phiếu

Một số lưu ý trước khi bắt đầu lập hối phiếu:

• Cần phải đảm bảo được các nội dung bắt buộc phải có.
• Thể hiện bằng văn bản.
• Số lượng các bản hối phiếu có thể tùy thuộc vào thỏa thuận của 2 bên, là một hoặc nhiều hơn, tuy nhiên tất cả đều được sử dụng bản gốc.

Hướng dẫn lập hối phiếu:

• Mục 1: Tiêu đề và các số hiệu trên tờ hối phiếu

“Bill of Exchange” hoặc “Draft” là tiêu đề bắt buộc phải được ghi rõ trên hối phiếu. Nếu không có tiêu đề này, hối phiếu sẽ trở nên vô hiệu.

Hối phiếu phải có số hiệu để tham chiếu. Mặc dù không có các luật quy định về cách tham chiếu hối phiếu. Tuy nhiên, trong thanh toán L/C thường sẽ có những cách diễn đạt số theo quy chuẩn riêng.

• Mục 2: Số tiền trên hối phiếu là số tiền bắt buộc phải thanh toán

Hối phiếu được xem là một loại giấy tờ chứng nhận ghi nợ có tính chất bắt buộc. Khi nhận được hối phiếu từ người hưởng, người phát hành hối phiếu phải thanh toán khoản nợ và không được từ chối vì lý do gì.

• Mục 3 và mục 5: Tên, địa chỉ của người bị ký phát

Bắt buộc phải có đầy đủ thông tin của người bị ký phát. Tên và thông tin của người bị ký phát có thể là ngân hàng phát hành L/C hoặc là người nhập khẩu.

• Mục 4: Thời hạn thanh toán

Thời hạn thanh toán có thể dựa vào thỏa thuận giữa người ký phát và người bị ký phát khi phát hành hối phiếu. Có thể là thanh toán trả nhanh hoặc trả chậm.

• Mục 6: Tên người thụ hưởng

Người thụ hưởng là người ký phát hối phiếu hoặc một người nào đó nắm giữ hối phiếu. Chuyển nhượng bằng cách trao tay hoặc ký phát.

• Mục 7: Địa điểm, thời gian được ký phát

Địa điểm phải giống với nơi lập hối phiếu. Địa điểm này vô cùng quan trọng trong các giấy tờ hối phiếu quốc tế. Đây sẽ là căn cứ để quy chiếu các luật điều chỉnh.

Ngày lập hối phiếu phải nằm trong thời gian có hiệu lực của L/C, sau ngày lập hóa đơn và sau ngày mở L/C.

• Mục 8: Thông tin người ký phát

Tên và địa chỉ người ký phát: Đây là người cuối cùng có trách nhiệm thanh toán cho người hưởng hối phiếu. Trong một số trường hợp, người bị ký phát từ chối thanh toán, không chấp nhận thanh toán thì người ký phát bắt buộc phải thanh toán cho người thụ hưởng khi hối phiếu đã chuyển nhượng thông qua hình thức ký hậu hoặc trao tay.

Chữ ký người ký phát: chữ ký của người có trách nhiệm, có quyền hạn và năng lực pháp lý đối với hoạt động của doanh nghiệp. Chữ ký phải được ký bằng tay, ký sống mới được chấp nhận là có hiệu lực.Với những thông tin về hối phiếu được Traderforex cung cấp trên chắc hẳn bạn đã có thể hiểu về hối phiếu là gì và những cách lập hối phiếu ra sao. Nếu bạn đang là khách hàng, hoạt động kinh doanh trong các lĩnh vực xuất nhập khẩu thì chắc chắn đây là hình thức vay nợ hữu ích cho doanh nghiệp của bạn.

Xem thêm: Một số khái niệm liên quan giúp bạn có đầy đủ kiến thức về lĩnh vực quan tâm như Trái phiếu là gì, chứng chỉ quỹ là gì, kiều hối là gì.