Tiền pháp định Fiat là gì? Các bạn đã biết hay chưa? Bạn có biết tiền pháp định được sử dụng trong trường hợp nào và có vai trò gì? Hãy cùng TraderForex khám phá về tiền pháp định ngay.
Tiền pháp định là gì?
Tiền pháp định (Fiat money) hay tiền định danh, là loại tiền được chính phủ tại một quốc gia ban hành và được công nhận hợp pháp. Tiền pháp định sẽ không có giá trị nội tại mà được xác định dựa vào quyền lực chính phủ.
Giá trị tiền pháp định có nguồn gốc từ mối quan hệ cung – cầu và có sự ổn định từ chính phủ đã phát hành. Hiện nay, tiền pháp định được dùng hằng ngày để tiến hành giao thương, trao đổi và mua bán hàng hóa, dịch vụ, thực hiện đầu tư, tiết kiệm tại nội bộ của đất nước phát hành. Với những lợi ích mà tiền pháp định mang lại, thì loại tiền này đã hoàn toàn thay thế cho chế độ bản vị vàng cùng như hệ thống tiền hàng hóa.
Như vậy chúng ta đã hiểu được Fiat money là gì? Sau đây chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về Những loại tiền Fiat là gì?
Những loại tiền Fiat của các nước
Do những đặc tính cơ bản của các chính phủ thuộc những quốc gia ban hành nên mỗi quốc gia sẽ đưa ra những quy định và cách thức phân loại riêng đối với tiền pháp định. Hiện nay những loại Fiat Currency là gì?
Fiat tại Việt Nam: Việt Nam Đồng là tiền pháp định Việt Nam. Tiền giấy và polymer được dùng song song là phương tiện để thanh toán không giới hạn trên toàn lãnh thổ Việt Nam.
Fiat tại Mỹ: U.S. dollar (USD) là tiền pháp định Mỹ. Đồng USD được phát hành dưới 2 dạng là xu và tiền giấy.
Fiat tại Anh: Bảng Anh (GBP) là tiền pháp định Vương quốc Anh và Bắc Ireland và những lãnh thổ hải ngoại hoặc thuộc địa. Đồng tiền này cũng đang được phát hành với 2 dạng là xu và tiền giấy.
Một số đồng tiền Fiat nổi tiếng khác như : Euro ( tiền chung của Châu Âu), Nhân dân tệ của Trung Quốc, Franc của Thụy Sĩ, Yên của Nhật…
Có thể dùng tiền Fiat ở đâu?
Hiện nay, hệ thống tiền Fiat được chấp nhận và đưa vào sử dụng khá rộng rãi trên toàn cầu, được sử dụng với mục đích mua bán đa số mọi hàng hóa và dịch vụ.
Hầu hết những quốc gia trên thế giới đều có tiền pháp định riêng. Các chủ thể có thể chuyển đổi giữa những loại tiền pháp định để tiện sử dụng khi đi nghỉ mát, du lịch thậm chí là gửi tiền khắp thế giới.
Lịch sử phát triển và hình thành tiền pháp định
Theo nhiều nhà sử học thì loại tiền pháp định được ra đời từ khá sớm và được xác định tại Trung Quốc là nơi mà tiến Fiat xuất hiện đầu tiên ở thế kỷ 11.
Thời gian đó, Trung Quốc xuất hiện những vấn đề về thiếu hụt tiền xu khi thực hiện giao dịch các loại hàng hóa, mọi người buộc phải dùng những tờ giấy được ghi chú mệnh giá và chịu sự quản lý của chính phủ hay triều đình vào thời điểm đó để thay thế cho tiền định danh.
Sau đó, ở triều đại của Hốt Tất Liệt, hệ thống tiền giấy chính thức thiết lập.
Về sau, loại tiền này dần được lan rộng qua nhiều quốc gia khác. Và ở thế kỷ 17, tiền pháp định đã được Tây Ban Nha, Thụy Điển, Hà Lan áp dụng. Ở thế kỷ 18, 19, New France của Canada và những thuộc địa của Mỹ, chính phủ liên bang Mỹ – Hoa Kỳ đã thử nghiệm dùng tiền pháp định.
Năm 1972, tại thời Tổng thống Nixon, Hoa Kỳ đã loại bỏ hoàn toàn loại bản vị vàng (là chế độ cho phép chuyển đổi tiền giấy sang vàng) và chuyển sang sử dụng hệ thống tiền fiat. Đây cũng là khởi đầu cho việc dùng tiền pháp định đối với nền kinh tế và tài chính toàn cầu. Như vậy, tiền fiat đã bắt đầu có vị thế trong thế kỷ 20.
Cách tiền Fiat hoạt động
Bản chất của tiền pháp định là không phụ thuộc vào những loại hàng hóa hay giá trị của nó dựa vào các mối quan hệ tin cậy giữa nhiều chủ thể là người phát hành tiền, chủ sở hữu hay người chấp nhận dùng chúng. Nếu niềm tin giá trị của đồng tiền mất đi thì nhu cầu cũng sẽ mất đi, làm cho giá trị tiền cũng giảm sút.
Tiền tệ được xem là là thước đo giá trị hàng hóa, và là sự kết tinh giá trị của đồng tiền tại quốc gia đó. Giá trị của đồng tiền sẽ đại diện cho khả năng sản xuất của quốc gia. Khi khả năng sản xuất của quốc gia tăng lên thì đồng nghĩa với việc giá trị trao đổi tiền pháp định của đất nước đó cũng sẽ tăng và ngược lại.
Chính phủ là độc quyền và chỉ có chính phủ mới được in tiền fiat nên có quyền kiểm soát tiền tệ và từ đó đưa ra những chính sách tiền tệ như nới lỏng hay thắt chặt hoặc áp dụng những công cụ liên quan: sự kiện tài chính lớn hay những khủng hoảng sẽ xảy ra để đảm bảo ổn định tài chính tại quốc gia đó.
Chính sách tiền tệ là một quá trình quản lý nguồn cung tiền tại các Ngân hàng Trung ương để hướng tới khoản lãi suất mong muốn để ổn định và phát triển kinh tế. Chính sách tiền tệ hiện được chia thành 2 loại: nới lỏng và thu hẹp.
Chính sách tiền tệ nới lỏng: Là chính sách ngân hàng trung ương mua trái phiếu của chính phủ hay những chứng khoán khác hiện có tại thị trường, làm giảm lãi suất, giảm tỷ lệ dự trữ và tăng cung tiền, phát triển kinh tế.
Chính sách tiền tệ thắt chặt là chính sách trái ngược với chính sách tiền tệ nới lỏng, với chính sách này thì ngân hàng sẽ bán trái phiếu chính phủ hay những loại chứng khoán khác để tăng lãi suất và cả tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc, từ đó làm giảm cung tiền, hạn chế lạm phát.
Những quốc gia đưa ra một số quyết định sai lầm về chính sách tiền tệ, tiền pháp định của những nước đó sẽ có nguy cơ bị mất giá bởi lạm phát hay trở nên vô giá trị tại nhiều trường hợp xảy ra siêu lạm phát. Nếu mọi người bị mất niềm tin vào loại tiền tệ của quốc gia nào đó thì tiền sẽ không giữ được giá trị.
Đặc điểm của tiền pháp định
Ưu điểm
Không phải ngẫu nhiên khi tiền pháp định được dùng để thay thế cho chế độ bản vị vàng vì những ưu điểm sau:
- Tính linh hoạt: Tiền pháp định cho chính phủ và NHTW có khả năng linh hoạt để có thể giải quyết những vấn đề có liên quan đến những cuộc khủng hoảng về kinh tế. Phát hành tiền pháp định cũng là khoản thu nhập đối chính phủ.
- Chi phí sản xuất: Tạo ra fiat money có chi phí tốt hơn so với các loại tiền dựa trên hàng hóa.
- Loại bỏ sự khan hiếm: Bởi vì tiền Fiat không phải là tài nguyên khan hiếm và cố định như vàng hay kim cương nên ngân hàng trung ương sẽ có khả năng kiểm soát những nguồn cung từ đó quản lý những biến số kinh tế.
- Tính thuận tiện: Fiat currency không phụ thuộc vào các dự trữ hàng hóa. Đồng thời không đòi hỏi kho lưu trữ, bảo vệ hay giám sát, những yêu cầu tốn kém khác.
- Tính toàn cầu: Tiền fiat được dùng tại nhiều quốc gia trên thế giới, giúp nó phát triển thành tiền được chấp nhận đối với thương mại quốc tế.
Nhược điểm
Vậy nhược điểm của tiền Fiat là gì?
- Không mang giá trị nội tại: Tức chính phủ sẽ tạo ra tiền uy tín của mình và có thể dẫn đến tình trạng đồng tiền thiếu sự ổn định, có thể bị lạm phát và gây sụp đổ hệ thống kinh tế.
- Rủi ro khi có lạm phát: Chính phủ sẽ có toàn quyền kiểm soát lượng cung cầu, thế nên nếu chính phủ tăng cung quá đà, thì sẽ dẫn đến khả năng lạm phát tăng và gây khủng hoảng về kinh tế.
Phân biệt tiền Fiat và Crypto
Vậy điểm giống và khác nhau giữa crypto và tiền pháp định là gì?
Giống nhau
Cả 2 loại tiền đều không được đảm bảo từ bất kỳ hàng hóa nào. Bên cạnh đó, chúng được ra đời với mục đích phát triển kinh tế tài chính trên toàn cầu.
Khác nhau
Những điểm khác nhau của hai loại tiền này đáng chú ý là tiền pháp định sẽ chịu quản lý tập trung bởi chính phủ, tổng lượng cung có thể sẽ là vô giới hạn. Còn tiền điện tử sẽ được vận hành phi tập trung, với cung đa phần là giới hạn BTC, tất cả những thông tin liên quan đến các giao dịch sẽ được nhận và quản lý dựa vào sổ cái phi tập trung, còn gọi là blockchain.
Tiền điện tử không có những đặc điểm vật lý và biên giới, khiến tiền điện tử ít gặp phải những hạn chế về vật lý khi thực hiện giao dịch toàn thế giới. Việc truy vết các giao dịch tiền điện tử cũng khá khó khăn, các hoạt động có liên quan tất cả sẽ dưới hình thức ẩn danh.
Làm sao có thể sử dụng tiền Fiat để mua Crypto?
Hiện tại, nhà đầu tư có thể thực hiện những giao dịch mua bán với crypto bằng tiền Fiat thông qua những nền tảng giao dịch ngang P2P hoặc tại những sàn giao dịch lớn hàng đầu trên thế giới để được đảm bảo tính an toàn.
Lưu ý: Đầu tư, giao dịch mua bán tài sản số coin, token chưa được pháp luật công nhận và bảo vệ tại một số quốc gia. Nhà đầu tư nên xem xét những quy định của các quốc gia để tránh vướng mắc về pháp lý.
Mối quan hệ giữa hai loại tiền Crypto và tiền Fiat?
Tiền fiat được chính phủ và ngân hàng nhà nước phát hành ra và cũng do họ kiểm soát, nên loại tiền này có sự gắn chặt với niềm tin cũng như quyền lực chính phủ. Thế nên, sự tồn tại chính phủ luôn luôn song hành với các loại tiền Fiat. Chính phủ sẽ đảm bảo sự ổn định của fiat.
Đồng thời, loại tiền này cũng đã xuất hiện từ khá lâu và chấp nhận rộng rãi trên thị trường quốc tế. Thế nên, loại tiền này khó bị thay thế hoàn toàn.
Trên thực tế, hiện tại crypto song song tồn tại với loại tiền pháp định, và chúng bổ sung lẫn nhau khi lưu thông. Người dùng sẽ mua crypto để đầu cơ hay đầu tư lấy lời, sau đó chuyển đổi từ crypto thành tiền pháp định để có thể mua sắm các loại hàng hóa.
Hiện nay, nhiều nhà đầu tư vẫn thường coi crypto là kênh đầu tư hơn là loại tiền tệ mới. vì thế, tại thời điểm này khá khó để tiền pháp định có thể bị thay thế hoàn toàn.Nhưng trong tương lai thì vấn đề này có thể sẽ khác. Lịch sử cho chúng ta thấy sự dễ bị tổn thương của tiền Fiat, crypto mới chỉ xuất hiện trong một thập kỷ gần đây, và sẽ còn chặng đường dài phải vượt qua.
Tương lai thì chúng ta không thể nói trước, có nhiều khả năng Bitcoin hay nhiều đồng tiền điện tử sẽ không thể thay thế cho hệ thống tiền Fiat. Nhưng, sẽ mở ra hệ thống tài chính đầy tiềm năng. Các quốc gia cũng nhìn thấy được ưu và nhược điểm của những loại tiền này để có thể nghiên cứu loại hình mới đó là tiền điện tử pháp định.
Tiền pháp định có từ lâu đời và có chỗ đứng vững chắc tồn tại song hành với chính phủ mỗi quốc gia. Hiện tại tiền pháp định và tiền crypto đang có sự hỗ trợ lẫn nhau. Crypto sẽ không thay thế tiền Fiat trong tương lai gần, nhiều quốc gia lớn đang nghiên cứu để có thể kết hợp 2 loại tiền.
Trong tương lai, nếu các nước hoàn tất thử nghiệm về loại tiền điện tử pháp định, thì sẽ có xuất hiện những thay đổi lớn với tiền tệ thế giới.
Như vậy, chắc hẳn các bạn đã biết tiền pháp định là gì? và đặc điểm của tiền Fiat là gì? Hãy tìm hiểu thật ký để nắm rõ thông tin bạn nhé.
Tôi là Tống Anh Phong, một người yêu thích tài chính và mong muốn chia sẻ các kiến thức về tài chính nói chung cũng như Forex nói riêng. Hy vọng các bài viết sẽ thật sự hữu ích đối với bạn. Các kiến thức chỉ mang tính chất tham khảo và tôi không chịu bất cứ trách nhiệm nào về việc người đọc áp dụng và thua lỗ.
