Nếu bạn là một nhà đầu tư mới đang muốn tìm hiểu về thị trường tự động hóa thì không nên bỏ qua AMM. AMM là gì? Đây được biết đến là một đơn vị tạo lập thị trường tự động uy tín, được nhiều người biết đến. Hôm nay hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về cơ cấu hình thành cũng như cách thức hoạt động của thị trường này, xem nó có gì đặc biệt để thu hút nhà đầu tư nhé.
AMM là gì?
AMM (viết tắt của Automated Market Maker) là một nhà tạo lập thị trường tự động. Đây là phương pháp giao dịch sử dụng thuật toán để nhà đầu tư có thể dễ dàng hơn trong việc tính giá token tại thời điểm mua.
Cơ chế AMM không có khái niệm về người bán. Hợp đồng thông minh sẽ đóng vai trò trung gian. Người bán đưa tài sản vào nhóm thanh khoản và người mua trao đổi tài sản họ sở hữu với tài sản trong nhóm thông qua hợp đồng thông minh.
AMM thường xuất hiện trong các sản phẩm DEX (trao đổi phi tập trung), như: Uniswap, Bancor, Monoswap … Mặc dù trên các sàn giao dịch, cơ chế AMM đã có chút thay đổi để thu hút người dùng nhưng nhìn chung vẫn tương đối giống nhau.
Những ưu điểm nổi bật và hạn chế của AMM
Để có thể hiểu rõ hơn về cơ chế này thì chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu về những ưu điểm và hạn chế mà AMM đang có. Từ những đánh giá này chúng ta sẽ cùng nhau phân tích cách thức hoạt động của AMM.
Lợi ích
- Độ trượt thấp (đối với các mã thông báo kém thanh khoản).
- Độ trễ giao dịch được đo bằng mili giây, không phải giây.
- Các thị trường đã phát triển có tính thanh khoản cao.
- Giảm thiểu thao túng thị trường và rửa tiền.
- Tạo thu nhập thụ động cho các nhà cung cấp thanh khoản.
Hạn chế
Mặc dù tồn tại các ưu điểm nổi bật nhất những AMM vẫn có hạn chế mà chắc chắn người dùng cần biết khi tìm hiểu về thị trường tự động hóa này. Hiện tại thì có vẻ như quá dễ dàng để tạo một nhóm khai thác trên sàn giao dịch AMM, đặc biệt là Uniswap, vì vậy hiện tại có rất nhiều mã thông báo lừa đảo trên thị trường đã hình thành nhằm mục đích đánh cắp tài khoản người dùng thật. Hành vi này được thực hiện công phu từ logo đến tên mã thông báo đều tương tự. Do đó, chính hợp đồng thông minh là yếu tố phân biệt giữa token thật và giả, và người dùng mới rất dễ nhầm lẫn và mất tiền khi gửi tiền vào sai hợp đồng thông minh.
Đối với những người dùng không có thời gian xem giá, lệnh bán cao mua thấp sẽ không thể tạm dừng trong thời gian tới.
Tổn thất và hậu quả có thể để lại là vĩnh viễn: Có thể hiểu đơn giản là tổn thất có thể xảy ra khi so sánh việc giữ token trong ví của bạn và đóng góp vào một nhóm khai thác. Đây là lý do tại sao Hakka Pool 1 mà tôi đã đề cập ở trên sử dụng stablecoin.
Phí trả cho nhà cung cấp tùy thuộc vào hồ bơi, hồ bơi càng lớn thì phí càng rẻ.
Công thức tính AMM trong DEX
Nhìn chung, AMM là một mô hình rất đơn giản, nó được hiểu như là mmột giá trị nhất định được liên kết giữa hai mã thông báo khác nhau trên một sàn giao dịch phi tập trung.
Công thức tính cụ thể như sau:
Vì vậy:
- K là biến hằng số mà tôi đã đề cập.
- X là mã thông báo A.
- Y là mã thông báo B.
Bạn có thể thay đổi biến 0,5 thành một số khác. Tuy nhiên, nói chung, tổng các lũy thừa của X và Y phải là 1. Khi lập bản đồ, bạn sẽ nhận được một đường cong lõm như hình dưới đây. Đường cong dịch chuyển ra ngoài khi thanh khoản được thêm vào. Điều này có nghĩa là phí giao dịch (trong trường hợp này là phí trượt giá) thấp. Nhưng nhìn chung, không có thay đổi lớn nào trên đường cong này.
Hằng số K trong các giao dịch mã thông báo là gì?
Vì K là một hằng số, như chúng ta đã cùng nhau phân tích ở trên thì điều này dẫn đến một hiện tượng vô cùng thú vị! Các hình dạng trong suốt và bạn có thể nhìn thấy cả ba hình chữ nhật ở trên.
Cả 3 đều nằm dưới đường cong?
Khu vực dưới đường cong hiển thị số lượng mã thông báo chúng tôi sẽ nhận được khi chúng tôi đổi mã thông báo này sang mã thông báo khác. Có thể thấy rằng khi bạn thay đổi số lượng token trong khi Swap, bạn sẽ nhận được các tỷ lệ hoán đổi khác nhau.
Nhưng thật thú vị, nếu bạn tính diện tích của ba hình chữ nhật (giả sử chúng không trùng nhau) thì diện tích của cả ba hình chữ nhật là như nhau!
Do K không đổi nên các hình chữ nhật này đều có cùng khối lượng! Bởi vì theo định luật bảo toàn, nguyên lý vật lý đầu tiên, không có gì bị phá vỡ, nó chỉ chuyển từ dạng này sang dạng khác. Vì vậy, điều này cũng đúng với hằng số K. Tổng diện tích dưới đường cong sẽ được giữ nguyên như không có gì bị mất hoặc được tạo ra.
Ý nghĩa của thông điệp trên là gì?
Bất cứ khi nào bạn di chuyển từ mã thông báo A sang mã thông báo B hoặc từ mã thông báo B sang A, lượng thay đổi là như nhau, trừ khi đường cong dịch chuyển. Nếu đường cong thay đổi do tính thanh khoản cao, diện tích dưới đường cong sẽ khác. Tuy nhiên, nếu tất cả đều bằng nhau, bất kỳ số lượng mã thông báo A nào cũng có thể được đổi lấy mã thông báo B và tổng số mã thông báo vẫn bằng nhau.
Lịch sử hình thành và phát triển AMM
Một trong những sàn giao dịch đưa AMM lên đỉnh cao là Uniswap với những viên ngọc ẩn x10; x100. Tuy nhiên, Kyber Network (2018) và Bancor (2017) đã đi tiên phong trong việc áp dụng AMM.
Không giống như Uniswap, Kyber Network là một mô hình AMM tập trung, vì vậy chỉ có nhóm và các nhà tạo lập thị trường mới có thể kiểm soát nhóm khai thác và không ai có thể đóng góp vào nhóm khai thác.
Vào tháng 11 năm 2019, Uniswap chính thức sử dụng cơ chế AMM phi tập trung (phân quyền), cho phép bất kỳ ai đóng góp vào các nhóm khai thác để tăng tính thanh khoản. Sau đó, những người đóng góp cho pool (nhà cung cấp) cũng được hưởng một phần phí giao dịch khi giao dịch trên Uniswap.
Nếu như trên Uniswap bạn chỉ có thể đưa ETH và 1 token khác vào 1 pool thì Balancer có một cải tiến đáng chú ý: nó cho phép người dùng thêm tối đa 8 token khác nhau, giúp việc hoán đổi trở nên thuận tiện hơn. Ngoài ra, trong Balancer, các nhà cung cấp cũng có thể tùy chỉnh tỷ lệ mã thông báo được đưa vào nhóm trong 1 lần chuyển.
Ví dụ:
Nếu bạn muốn lấy HAKKA trong Uniswap nhưng có USDT, bạn cần đổi hai lần. Lần đầu tiên bạn đổi USDT lấy ETH và lần thứ hai bạn đổi ETH cho Hakka, tổng phí sẽ được tăng gấp đôi và sẽ không xảy ra trên bộ cân bằng.
Ngoài ra, nếu bạn muốn đóng góp vào nhóm Uniswap, bạn cần chuẩn bị và đóng góp token và ETH với tỷ lệ 1: 1 trong Uniswap. Với bộ cân bằng, bất kỳ tỷ lệ mã thông báo nào cũng được. Nhóm thanh khoản của Curve chỉ cho phép đóng góp stablecoin, giảm trượt giá khi giao dịch. Việc sử dụng stablecoin để duy trì giá tài sản không chỉ được tìm thấy trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) mà còn trên một số nhóm khác. Hakka pool 1 là một ví dụ.
Các Liquidity Pool thường gặp trong AMM
Hiện nay có 3 nhóm thanh khoản phổ biến trong AMM, chúng ta hãy cùng nhau lần lượt tìm hiểu những Liquidity Pool này nhé:
Dự trữ giá của Cục Dự trữ Liên bang(Fed price reserves): Hiểu đơn giản là giá bên ngoài, khi các token trong pool không được cập nhật hoặc cơ chế mất cân bằng được kích hoạt thì giao dịch sẽ tự động dừng lại.
Dự trữ giá tự động (Automated price reserves): sẽ sử dụng một thuật toán để tạo các nhóm thanh khoản để điều chỉnh giá, đây sẽ là một cải tiến so với dự trữ giá của Fed vì không cần phải so sánh với giá bên ngoài, đó là những gì Uniswap và Balancer làm.
Dự trữ bắc cầu (Bridge reserves): Phương pháp này tổng hợp tính thanh khoản từ các nguồn khác trên chuỗi như 0x và Uniswap. Các giao dịch từ các nguồn này không phát sinh phí giao dịch.
Khi trở thành Liquidity Provider, bạn nhận được gì?
Các nhà cung cấp thanh khoản thường được trả phí giao dịch. Cụ thể, trong Uniswap, phí giao dịch là 0,3% được phân bổ đều cho các thành viên đóng góp vào nhóm giao dịch và trong đường cong, nó là 0,04%.
Tuy nhiên, ngoài phí giao dịch, một số sàn giao dịch áp dụng các mã thông báo gốc như BAL (Balancer) và Sushi (Sushi Swap). Điều này giúp thu hút người dùng và đóng góp cho hồ bơi. Điều này là do khi sàn giao dịch phát triển mạnh, các token có nhiều ưu đãi hơn và lợi nhuận tăng lên đáng kể.
Thực trạng hiện tại của AMM
Trong mối quan hệ với hệ sinh thái đang phát triển, nơi đây được coi là trung tâm giao dịch của toàn bộ hệ sinh thái, vì vậy AMM gần như là mắt xích đầu tiên.
Ví dụ: khi Polygon Layer-2 được chú ý, đặc biệt là bắt đầu với Polygon, Quickswap đã tăng đáng kể từ khoảng $ 10 lên $ 1.000 với một mã thông báo QUICK duy nhất. Hoặc, trong trường hợp của Avalanche, giá PNG (mã thông báo từ Pangolin) hoặc JOE (mã thông báo từ Joe Trader) cũng tăng lên khi cộng đồng nhận thấy sự phát triển của AVAX.
Một xu hướng khác mà tôi muốn nói đến vào năm 2021 là sự tích hợp của nhiều tính năng khiến AMM trở thành một trung tâm DeFi thu nhỏ. Lấy sushi làm ví dụ, tôi chỉ biết đến Sushi Swap bằng cách sử dụng token hoán đổi, nhưng vì thực tế dự án còn có nhiều sản phẩm khác như Lending (Kashi) và IDO Platform (Miso), Sushi Swap thì có thể gọi đơn giản là Sushi.
Một cái tên khác, Pancake Swap, cũng được biết đến trong AMM, đang đi theo hướng này với nhiều mô hình dựa trên CAKE (mã thông báo dự án) như IFO.
Trên đây là một trong những điều cần biết về AMM. Mong rằng các thông tin này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về AMM là gì. Hãy tìm hiểu và tham gia ngay để có được những giao dịch hiệu quả nhé.
Xem thêm: Một số thuật ngữ khi tìm hiểu tiền ảo bạn không nên bỏ qua: ví lạnh, flash loan, smart contract là gì.
Tôi là Tống Anh Phong, một người yêu thích tài chính và mong muốn chia sẻ các kiến thức về tài chính nói chung cũng như Forex nói riêng. Hy vọng các bài viết sẽ thật sự hữu ích đối với bạn. Các kiến thức chỉ mang tính chất tham khảo và tôi không chịu bất cứ trách nhiệm nào về việc người đọc áp dụng và thua lỗ.
