Trái phiếu là gì? Tất cả những thông tin quan trọng về trái phiếu

Để có thể nắm rõ trái phiếu là gì? làm cách nào để đầu tư trái phiếu hiệu quả? thì bạn cần nắm chắc tất cả các thông tin về nó. Bạn cần phân biệt được các loại trái phiếu và sự khác biệt giữa trái phiếu và cổ phiếu thì mới có thể sử dụng tốt nó được. Bạn hãy cùng chúng tôi tìm hiểu tất cả các thông tin tổng hợp về trái phiếu ngay sau đây.

Trái phiếu là gì ? Thế nào là thị trường trái phiếu?

Khi các nhà đầu tư bỏ ra một khoản tiền để mua trái phiếu thì khi đó trái phiếu được xem là sự chứng nhận nợ của người phát hành trái phiếu phải trả cho các nhà đầu tư với một tỷ lệ lợi tức nhất định trong một khoảng thời gian. Nhà phát hành trái phiếu có thể là các doanh nghiệp, chính phủ…

Thị trường trái phiếu hay còn được gọi là thị trường nợ, các trái phiếu sẽ được thực hiện giao dịch mua bán tại đây.

Trên thị trường trái phiếu các nhà đầu tư sẽ được đảm bảo những quyền lợi về vốn và lãi suất khi đến thời gian đáo hạn. Các nhà phát hành trái phiếu cũng sẽ nhận được nhiều lợi ích từ việc phát hành trái phiếu đó chính là có thể duy trì dòng tiền và có dòng tiền để thực hiện các hoạt động của doanh nghiệp.

Đặc điểm chung

Để đầu tư trái phiếu một cách có hiệu quả các nhà đầu tư cần nắm rõ đặc điểm của trái phiếu và hiểu rõ lợi ích các loại trái phiếu.

• Trái chủ hay còn gọi là người cho mua trái phiếu. Cá nhân này sẽ không cần phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về các vấn đề liên quan đến hiệu quả sử dụng của nguồn vốn cho vay.
• Để có thể mua trái phiếu chỉ cần bạn là công dân có năng lực hành vi pháp lý thì bất kì ai cũng có thể mua trái phiếu. Trên trái phiếu có tất cả thông tin về người mua, tên trái chủ, Loại trái phiếu có tên trái chủ được gọi là trái phiếu ghi danh và loại trái phiếu không có tên trái chủ được gọi là trái phiếu vô danh. 
• Hiện nay có 3 đơn vị được quyền phát hành trái phiếu như sau: Kho bạc nhà nước (loại trái phiếu này được gọi là trái phiếu kho bạc), Trái phiếu do doanh nghiệp phát hành, trái phiếu do chính phủ phát hành gọi là công trái.
• Lợi nhuận của các nhà đầu tư trái phiếu sẽ luôn luôn ổn định theo thời gian và sẽ không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ yếu tố nào như doanh thủ của nhà phát hành trái phiếu hay hiệu quả doanh nghiệp sử dụng nguồn vốn đầu tư trái phiếu của các nhà đầu tư.
• Trách nhiệm của các nhà phát hành trái phiếu cần phải hoàn thành nghĩa vụ về lợi tức cho các nhà đầu tư và những điều khoản đã ký trong hợp đồng giao dịch trái phiếu. 
• Nếu nhà phát hành trái phiếu gặp những thiệt hại trong quá trình sản xuất, bị giải thể công ty thì nhà phát hành có nghĩa vụ phải chi trả quyền lợi cho trái chủ. Phải ưu tiên về quyền lợi của trái chủ rồi mới đến lợi ích của cổng đông trong công ty

Ngoài ra, các nhà đầu tư cũng cần hiểu rõ về thị giá trái phiếu, vậy thị giá trái phiếu là gì? Để thực hiện giao dịch trái phiếu thì các nhà đầu tư cần một mức giá và sự giao dịch trái phiếu trên thị trường tại một thời điểm xác định được gọi là thị giá trái phiếu.

 

Những cách phân biệt các loại trái phiếu

Hiện nay, người ta phân loại trái phiếu dựa trên những tiêu chí về sự khác biệt như: Tỷ lệ lợi tức, nơi phát hành, đặc điểm về tính chất, hình thức và mức độ an toàn của trái phiếu, được phân loại theo 5 cách bao gồm:

Phân loại trái phiếu theo đơn vị phát hành

 Phân loại theo đơn vị phát hành có 3 loại: chính phủ, doanh nghiệp, ngân hàng và các đơn vị tài chính

Trái phiếu chính phủ: Chính phủ phát hành trái phiếu nhằm phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng ngân sách của nhà nước. Loại trái phiếu do chính phủ phát hành được xem là loại trái phiếu có mức độ uy tín cao nhất và ít rủi ro nhất trên thị trường hiện nay.

Trái phiếu doanh nghiệp: loại trái phiếu này do công ty TNHH hoặc doanh nghiệp nhà nước phát hành dưới hình thức chứng khoán để có nguồn vốn ổn định. Loại trái phiếu do doanh nghiệp phát hành có nhiều loại khác nhau.

Trái phiếu do ngân hàng và các đơn vị tài chính phát hành với mục đích tăng nguồn vốn hoạt động.

Phân loại trái phiếu theo lợi tức trái phiếu

Yếu tố quan trọng để phân loại trái phiếu mà các nhà đầu tư quan tâm đó chính là lợi tức được phân thành 3 loại:

Hạn mức lãi của trái phiếu bằng không: Với hình thức trái phiếu này thì người mua sẽ được mua với mức giá thấp hơn các loại khác và khi đến thời gian đáo hạn sẽ được nhận lại vốn bằng mệnh giá thực nhưng sẽ không nhận được bất kỳ lợi tức nào. 

Trái phiếu với mức lãi suất cố định: Mức lãi suất sẽ ổn định theo thời gian và được tính dựa vào phần trăm mệnh giá.

Trái phiếu với mức lãi suất thả nổi: Khác với lãi suất cố định, thời gian và kỳ tính lãi khác nhau sẽ được thực hiện với các mức lãi suất khác nhau.

Phân loại trái phiếu theo mức độ đảm bảo thanh toán

Theo mức độ đảm bảo, trái phiếu được chia làm hai loại như sau:

• Trái phiếu đảm bảo: gồm hai loại là sự đảm bảo bằng chứng khoán ký quỹ và tài sản cầm cố.

Đảm bảo bằng chứng khoán ký quỹ nghĩa là nhà phát hành sẽ chuyển nhượng cho người mua bằng hình thức quỹ sổ chứng khoán.

Đảm bảo bằng tài sản cầm cố nghĩa là các nhà phát hành trái phiếu sẽ thực hiện các biện pháp đảm bảo khả năng thanh toán lợi tức cho nhà đầu tư bằng cách cầm cố bất động sản. Những loại tài sản này thường có giá trị cao hơn so với trái phiếu. 

• Trái phiếu không đảm bảo: Loại trái phiếu này khi phát hành sẽ không nhận được tài sản kèm theo hoặc là không có sự bảo lãnh của bên thứ ba mà nó chỉ dựa vào sự uy tín và chất lượng của cơ quan phát hành.

Phân loại trái phiếu theo hình thức

Dựa theo hình thức, trái phiếu được phân thành hai loại là ghi danh và vô danh.

• Trái phiếu vô danh nghĩa là tên của khách hàng sẽ không được ghi trên tờ trái phiếu này những tất cả các quyền lợi về nó thì trái chủ vẫn được nhận đầy đủ.
• Trái phiếu ghi danh nghĩa là tên của nhà đầu tư sẽ được ghi hoặc là in trên tờ trái phiếu, tại sổ phát hành trái phiếu dựa vào những điểm riêng biệt của từng loại trái phiếu.

Phân loại trái phiếu theo tính chất

Dựa theo tính chất, trái phiếu được phân thành 3 loại: thu hồi, chuyển đổi và có khả năng mua cổ phiếu.

• Trái phiếu thu hồi: Trước khi đến kỳ đáo hạn của trái phiếu, các nhà phát hành trái phiếu sẽ có một số biện pháp giao dịch để thu hồi lại một phần hoặc toàn bộ trái phiếu.
• Trái phiếu chuyển đổi: Loại trái phiếu này sẽ được nhà phát hành (công ty TNHH, cổ phần) chuyển đổi thành cổ phiếu của nhà phát hành trái phiếu (cổ phiếu là loại cổ phiếu thường) dựa vào những điều kiện quy định cụ thể.
• Loại trái phiếu có khả năng mua trái phiếu: Đối với loại trái phiếu này khi bán đi thì trái chủ có quyền mua một số lượng cổ phiếu nhất định.

 

Phân biệt cổ phiếu và trái phiếu

Nhiều nhà đầu tư thường không phân biệt được cổ phiếu và trái phiếu là gì? và hay bị nhầm lẫn giữa hai loại này. Trên thị trường Việt nam thì trái phiếu và cổ phiếu là hai loại hình đầu tư phổ biến được nhiều người biết đến và chi số tiền lớn để đầu tư vào thị trường này. Tuy nhiên để đầu tư có hiệu quả thì các nhà đầu tư cần hiểu rõ bản chất của hai loại này là như thế nào.Trái phiếu là gì thì chúng ta đã được tìm hiểu ở phía trên và bây giờ chúng ta sẽ tìm hiểu xem cổ phiếu là gì?

Cổ phiếu cũng là một loại chứng khoán, loại cổ phiếu này được phát hành bởi các công ty cổ phần và các nhà đầu tư khi đầu tư vào công ty sẽ nhận được một số cổ phiếu để xác nhận cổ phần vốn ifc trở thành cổ đông của công ty. 

Nhưng khác với trái phiếu, lợi tức của cổ phiếu sẽ bị phụ thuộc vào doanh thu và kết quả hoạt động kinh doanh của công ty phát hành cổ phiếu, dẫn đến số tiền thu về khi đến kỳ đáo hạn là không ổn định, đơn vị phát hành thua lỗ thì nhà đầu tư cổ phiếu sẽ bị thua lỗ và ngược lại nhà phát hành thu lại được nhiều lợi nhuận thì nhà đầu tư nhận được nhiều lợi nhuận.

Trái phiếu và cổ phiếu có sự giống nhau và một số khác biệt như sau:

Điểm giống nhau

• Thứ nhất, trái phiếu và cổ phiếu đều có chức năng để xác nhận quyền lợi của các nhà đầu tư khi đầu tư vào trái phiếu, cổ phiếu từ nhà phát hành.
• Thứ hai, Tất cả những thông tin về trái phiếu, cổ phiếu, lợi tức để được thể hiện thông qua dữ liệu điện tử, chính chỉ và bút toán ghi sổ
• Thức ba, cả hai loại này đề có thể trao đổi, chuyển nhượng cho người khác, thế chấp, cầm cố và thậm chí là mua bán.
• Thức tư, các nhà đầu tư sẽ nhận được lợi tức từ việc đầu tư cổ phiếu và trái phiếu
• Điểm giống nhau cuối cùng là cả hai đều là hình thức mà các đơn vị phát hành dùng để xoay vốn, giúp ổn định vốn 

Sự khác biệt

Để hiểu rõ nhất về trái phiếu và cổ phiếu thì ta cần xác định điểm khác nhau giữa chúng, sự khác biệt giữa trái phiếu và cổ phiếu được thể hiện qua các yếu tố: Nhà phát hành, bản chất, lợi tức, nguồn trả lãi, thời gian đáo hạn, quyền lợi và tính ưu tiên đối với nhà đầu tư.

Về chủ thể phát hành

• Trái phiếu: Doanh nghiệp, chính phủ
• Cổ phiếu : Công ty cổ phần

Bản chất

• Trái phiếu: Nhà phát hành sẽ tăng phần nợ chứ không tăng vốn
• Cổ phiếu: Số vốn của nhà phát hành sẽ được tăng lên, làm tăng vốn chủ sở hữu

Lợi tức nhà đầu tư

• Trái phiếu: Nhận được một khoản lợi tức từ việc mua trái phiếu, lợi tức ổn định không phục thuộc vào hoạt động kinh doanh của nhà phát hành.
• Cổ phiếu: Sở hữu một lượng cổ tức không cố định, lợi tức phụ thuộc vào tình trạng kinh doanh của nhà phát hành.

Nguồn trả lợi tức từ đơn vị phát hành

• Trái phiếu: chi phí trước thuế
• Cổ phiếu: Lợi nhuận sau thuế

Thời gian đáo hạn

• Trái phiếu: Có quy định thời gian cụ thể, hoàn trả trực tiếp
• Cổ phiếu: Không có quy định thời gian cụ thể và không hoàn trả một cách trực tiếp

Quyền lợi nhà đầu tư

• Trái phiếu: không có quyền ý kiến, tham gia vào các hoạt động của nhà phát hành trái phiếu, không được ứng cử vào các vị trí của doanh nghiệp
• Cổ phiếu: Có quyền ý kiếm, tham giao vào các hoạt động của doanh nghiệp và có quyền tham gia ứng cử vào các vị trí của công ty.

Tính ưu tiên trả lợi tức của nhà phát hành

• Trái phiếu: Khi công ty xảy ra sự cố hay bị giải thể thì các nhà đầu tư được ưu tiên thanh toán vốn cũng như lợi tức, rủi ro thấp.
• Cổ phiếu: Khi công ty xảy ra sự cố hay bị giải thể thì các nhà đầu tư cần thực hiện nhiệm vụ với công ty nên rủi ro cao.

Những vấn đề gặp phải khi đầu tư trái phiếu

Lợi ích

• Một số loại trái phiếu các nhà đầu tư sẽ được miễn giảm thuế thu nhập cá nhân
• Lãi suất ổn định, thu nhập ổn định vì nhà đầu tư trái phiếu sẽ không phục thuộc vào nhà phát hành cho dù thị trường có như thế nào.
• Rủi ro thấp hơn so với những lĩnh vực khác
• Được ưu tiên thanh toán lợi tức khi doanh nghiệp gặp sự cố

Rủi ro

Bên cạnh những lợi ích khi đầu tư trái phiếu thì các nhà đầu tư cũng cần phải lưu ý khi đầu tư hình thức này và có những chiến lược tránh những những rủi ro như sau:

Rủi ro về lãi suất: các nhà đầu tư có kinh nghiệm chia sẻ rằng lãi suất có mối quan hệ ngược chiều so với mệnh giá của trái phiếu chính vì thế mà các nhà đầu tư thường loại bỏ đi những trái phiếu thấp khi lãi suất tăng cao. Điều này dẫn đến tình trạng nguồn cung nhiều và lượng cầu thấp khiến mệnh giá giảm.

Rủi ro về tái đầu tư: Các đơn vị phát hành trái phiếu sẽ có khả năng thu hồi  trái phiếu đã phát hành khi lãi suất thấp. Điều này sẽ làm cho các nhà đầu tư nhận lại số tiền vốn trước khi đáo hạn nhưng giá trị của nó lại thấp, chỉ cao hơn mệnh giá của trái phiếu với một lãi suất không cao.

Rủi ro về lạm phát: Khi đầu tư trái phiếu, các nhà đầu tư sẽ thu về một khoản tiền khá lớn bao gồm cả tiền vốn và lợi tức trong suốt thời gian đầu tư. Nhưng lãi suất đó thường mang tính cố định, nếu có lạm phát xảy ra thì số lượng vốn mà các nhà đầu tư phải bỏ ra để mua trái phiếu cần nhiều hơn dẫn đến lượng cầu trái phiếu giảm và có thể nhận lãi suất âm.

Rủi ro tín dụng: Trái phiếu do chính phủ phát hành được bảo đảm còn trái phiếu doanh nghiệp phát hành thì không, nó phụ thuộc vào doanh nghiệp phát hành trái phiếu vì thế nếu nhà phát hành gặp sự cố về tín dụng xấu thì nhà đầu tư cần tìm hiểu kỹ càng trước khi quyết định mua trái phiếu ở một doanh nghiệp nào đó để tránh rủi ro.

Các nhà đầu tư có nên tham gia đầu tư trái phiếu?

Chắc hẳn với những thông tin trên, các nhà đầu tư cũng đã biết trái phiếu là gì? Và biết cách phân biệt trái phiếu và cổ phiếu. Tuy nhiên khi mới bắt đầu tham gia thị trường này thì các nhà đầu tư cần xem xét thật kĩ về loại trái phiếu và nhà phát hành để tránh rủi ro có thể xảy ra. Các nhà đầu tư có thể lựa chọn một số loại trái phiếu an toàn theo phương pháp sau:

• Nên lựa chọn những nhà phát hành hoạt động lâu năm trên thị trường và công khai thông tin rõ ràng
• Có nền móng về tài chính vững chắc, vốn ổn định và mức nợ an toàn
• Ban lãnh đạo doanh nghiệp dày dặn kinh nghiệm và uy tín cao
• Doanh nghiệp có khả năng phát triển cao và bền vững

Đối với các nhà đầu tư hiện có tài chính tốt và nhàn rỗi đồng thời không có nhiều thời gian để thực hiện nhiều giao dịch cũng như tìm hiểu thị trường thì đầu tư trái phiếu cũng là một sự lựa chọn tốt để có thể đầu tư sinh lời.

Trên đây là những nội dung giúp các bạn có thể hiểu rõ trái phiếu là gì? Và những vấn đề liên quan đến trái phiếu mà bạn cần phải biết. Nắm rõ thông tin về trái phiếu là điều nhất định bạn phải làm nếu muốn tham gia đầu tư vào lĩnh vực này. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết này và hãy cân nhắc lựa chọn kĩ để đầu tư có hiệu quả bạn nhé.

Xem thêm: Một số khái niệm liên quan không nên bỏ lỡ như hối phiếu là gì, chứng chỉ quỹ là gì, kiều hối là gì.