Private Equity là gì? Đánh giá ưu điểm và hạn chế của PE Fund

Khái niệm Private Equity là gì khá thông dụng trên thị trường tài chính. Được biết mô hình quỹ đầu tư tư nhân này được nhiều trader trên thế giới tin tưởng và sử dụng. Không những thế, các quỹ Private Equity còn góp phần phát triển doanh nghiệp không chỉ về khía cạnh nguồn vốn mà còn là những thay đổi để định hướng chiến lược của doanh nghiệp. Vậy bản chất của Private Equity là gì? Cách quỹ này kiếm tiền ra sao? Hãy cùng Trader Forex khám phá ngay qua bài viết dưới đây nhé. 

Tổng quan về Private Equity

Private Equity là gì?

Quỹ Private Equity có thể được viết dưới dạng PE Fund hoặc viết ngắn gọn là PE, tạm dịch là quỹ đầu tư tư nhân. Private Equity thuộc dạng loại hình đầu tư thay thế và vốn đầu tư sẽ không được niêm yết trên các sàn giao dịch. Private Equity gồm có sự tham gia của các quỹ, nhà đầu tư trực tiếp đầu tư cho các công ty tư nhân hoặc mua lại công ty đại chúng và chuyển đổi thành công ty tư nhân. Cụ thể, Private Equity gồm có 2 thành phần là:

• Limited partner – LP: Đây là những thành viên tham gia chỉ để góp vốn và hưởng lợi nhuận trong phạm vi vốn góp. Những người này chỉ chịu trách nhiệm 1 phần tùy vào phạm vi vốn góp và không được tham gia vào quá trình quản lý, cũng như điều hành quỹ. 
• General partner – GP: Khác với LP, các GP sẽ chịu trách nhiệm vô hạn với quỹ và có vai trò quản lý, điều hành các hoạt động trong quỹ. 

Đặc điểm của Private Equity là gì?

Về nguồn vốn của quỹ

Về bản chất, các quỹ Private Equity có nguồn vốn bắt nguồn từ các nhà đầu tư như là công ty quản lý quỹ, quỹ hưu trí hoặc công ty bảo hiểm và từ những nhà đầu tư được công nhận (accredited investors), chẳng hạn như các cá nhân sở hữu giá trị tài sản ròng cao.

Mỗi quỹ Private Equity sẽ yêu cầu một mức vốn góp tối thiểu khác nhau mà các nhà đầu tư công nhận cần phải góp. Vài quỹ quy định số vốn tối thiểu là 250.000 USD trong khi số khác có thể quy định số tiền góp lên đến hàng triệu USD. 

Số vốn này sẽ được quỹ sử dụng vào việc tài trợ phát triển công nghệ mới, hay mua lại hoặc tăng vốn lưu động, cũng như củng cố các hạng mục trong bảng cân đối kế toán. 

Các quỹ đầu tư tư nhân đòi hỏi đầu tư trực tiếp với một khoản vốn đáng kể để đạt được mức độ ảnh hưởng hoặc kiểm soát các hoạt động của công ty. Đó cũng là lý do giải thích vì sao các thương vụ Private Equity thường được thực hiện với quy mô lớn, giá trị cao và những quỹ sở hữu nguồn tài chính vững mạnh thường đứng đầu ngành. “Mega-funds” là thuật ngữ được dùng để chỉ những công ty PE lớn nhất với giá trị AUM thường đạt đến 50 tỷ USD. Trong đó có thể kể đến một vài cái tên tiêu biểu như Blackstone và Apollo với hơn 300 tỷ đô la.

Về thời gian nắm giữ và đối tượng của các quỹ PE

Thông thường, các quỹ đầu tư tư nhân yêu cầu thời gian nắm giữ trung hạn và dài hạn, ít nhất cũng phải đạt được 3 năm. Đặc điểm này giúp các quỹ đảm bảo vòng quay vốn lưu động cho các công ty hoạt động trơn tru trong thời điểm tài chính hạn hẹp, hoặc giúp quỹ thực hiện các sự kiện tạo thanh khoản như là Phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) hoặc bán cổ phần cho công ty đại chúng.

Tại Việt Nam, đối tượng của các Private Equity thường là những công ty có tiềm năng tăng trưởng tốt, hoặc các doanh nghiệp đang gặp khó khăn về mặt tài chính, cần được giúp đỡ về chiến lược quản trị doanh nghiệp. 

Quỹ Private Equity hoạt động kín tiếng

Các quỹ đầu tư tư nhân hoạt động gắn liền với đặc điểm “kín tiếng” nên mọi thông tin, dữ liệu giữa các bên đều được giữ bí mật. Thậm chí có những quỹ Private Equity còn thiết lập chính sách bảo mật cho khách hàng của mình về thông tin đầu tư, cũng như những ai đang góp vốn vào quỹ cũng chỉ biết được bản thân họ làm việc với quỹ mà thôi. 

Private Equity có những rủi ro nhất định

Cũng như các loại hình đầu tư khác trên thị trường, tham gia vào loại hình Private Equity cũng tiềm ẩn một vài rủi ro nhất định, một phần cũng vì PE là loại hình đầu tư đặc thù. Một trong những thương vụ thành công tiêu biểu là MEF II do Mekong Capital với số vốn tương đương 3,5 triệu USD được rót vào Thế giới di động (MWG) trong năm 2007, để nắm giữ 35% cổ phần. Đến đầu năm 2018, sau khi khi hoàn tất thoái vốn thì nhận được số tiền gần 200 triệu USD, lãi hơn 57 lần so với khi đầu tư. Tuy nhiên, không phải thương vụ đầu tư nào cũng thành công, đơn cử như Ba Huân – Vinacapital, hay The KAfe – Cassia Investments.

Các loại quỹ Private Equity

Khi tìm hiểu Private Equity là gì, các bạn cũng cần nắm rõ các loại quỹ Private Equity. Cụ thể là Đầu tư mạo hiểm (Venture Capital) và Mua lại hoặc Mua thâu tóm bằng vay nợ (Buyout hoặc Leveraged Buyout – LBO). Trong đó:

Quỹ Đầu tư mạo hiểm (Venture Capital – VC)

Hình thức đầu tư này hoạt động dưới dạng cung cấp vốn cho những công ty mới nổi trên thị trường và có tiềm năng phát triển lớn để đổi lấy cổ phần thông qua vốn chủ sở hữu. Các nhà đầu tư tham gia Venture Capital chấp nhận rủi ro tiềm ẩn trong việc cấp vốn cho các công ty khởi nghiệp với hy vọng có được một khoản lợi nhuận đáng kể khi công ty khởi sắc. 

Mua thâu tóm bằng vay nợ (Buyout hay Leveraged Buyout – LBO)

Hiểu đơn giản, hình thức đầu tư này được thực hiện bằng cách mua bán sáp nhập M&A với một mức đòn bẩy tài chính cao. Về bản chất, LBP được sử dụng như một cách thức để nắm quyền kiểm soát một doanh nghiệp. Cụ thể là thế chấp tài sản công ty với mục đích vay nợ để có thể mua lại doanh nghiệp đó, thay vì sử dụng tiền mặt, hoặc chỉ dùng rất ít tiền mặt.

Nói cách khác, khi hình thức LBO được thực hiện thì một doanh nghiệp, hay quỹ tài chính gọi chung là doanh nghiệp mua/sáp nhập sẽ vay nợ để có thể mua lại cổ phiếu và giữ vị thế kiểm soát doanh nghiệp mua, bị sáp nhập.

Thế nhưng khi nhắc đến các thương vụ PE thì người ta sẽ liên tưởng đến các khoản đầu tư cho những doanh nghiệp đã thành lập và có tiềm năng phát triển mạnh mẽ do các công ty đầu tư vốn tư nhân (PE firms) thực hiện. 

Quy trình đầu tư Private Equity 

Tiếp theo, chúng ta sẽ cùng khám phá quy trình đầu tư vào Private Equity là gì. Cụ thể để đầu tư vào các công ty, các bạn cần phải huy động vốn từ các LP để xây dựng quỹ. Sau khi hoàn tất bước gây quỹ, các nhà quản lý sẽ dùng số vốn đó để đầu tư cho các công ty có tiềm năng tăng trưởng trên thị trường. 

Các quỹ PE này có thể mua hoàn toàn một công ty hoặc mua một phần cổ phần của công ty đó. Kế đến các nhà đầu tư sẽ sử dụng kinh nghiệm sẵn có của mình để hỗ trợ đội ngũ của công ty trong việc thực hiện các chiến lược tăng trưởng của công ty, đồng thời giúp đỡ về khía cạnh chuyên môn, cũng như kỹ năng quản lý tài chính và hoạt động kinh doanh của công ty. 

Thời hạn của các quỹ PE thường kéo dài trong vòng 10 năm và sau khi hết thời gian thì tổ chức này thoái vốn và mang về lợi nhuận nếu thương vụ đầu tư thành công. 

Một trong các hình thức thoái vốn phổ biến của các quỹ PE là Phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) hoặc bán cổ phần cho các nhà đầu tư mua chiến lược hoặc những người góp vốn tư nhân khác.

Nhìn chung, các khoản đầu tư Private Equity có nhiều cấu trúc khác nhau, tùy vào mục đích sử dụng. Cụ thể:

Mở rộng (expansion)

Các doanh nghiệp đã thành lập và đang trên hành trình phát triển đôi khi cần thêm vốn và kiến thức chuyên môn để phục vụ cho quá trình tăng trưởng kế tiếp. Chẳng hạn như khi mua lại công ty của đối thủ cạnh tranh, hay phát triển các loại sản phẩm mới, cũng như thâm nhập sang thị trường mới. Khi đó, nguồn vốn hỗ trợ từ các quỹ đầu tư sẽ giúp các công ty có thể thúc đẩy tăng trưởng, cũng như tăng giá trị doanh nghiệp. 

Mua lại quyền quản lý (MBO) và Mua vào quản lý (MBI)

Các nhóm quản lý sẽ được phép mua lại tất cả hay chỉ một phần quan trọng của công ty từ chủ sở hữu. Khi đó, các giao dịch mua và bán lúc này sẽ được tiến hành dưới dạng LBO, tức là mua lại thông qua sự kết hợp giữa vốn chủ sở hữu và tỷ lệ nợ cao.

Tái cấu trúc doanh nghiệp (Turnaround)

Một cấu trúc khác của hình thức quỹ đầu tư tư nhân là tái cấu trúc doanh nghiệp. Cụ thể là khi một công ty gặp phải những khó khăn về mặt tài chính thì phía quỹ PE sẽ cấp vốn cho doanh nghiệp đó để có thể cơ cấu lại nhằm phục hồi doanh nghiệp. 

Giao dịch tư nhân hóa (Public to Private transactions)

Cuối cùng là hình thức giao dịch tư nhân hóa, tức là một công ty đại chúng có thể quay về hình thức sở hữu tư nhân vì bị định giá thấp hay ban quản lý yêu cầu thấp về quy định và báo cáo. Khi đó, các quỹ Private Equity có thể là một giải pháp lý tưởng thông qua việc mua lại cổ phần kiểm soát và loại bỏ nó khỏi các sàn giao dịch chứng khoán. Quá trình giao dịch tư nhân hóa thường được thực hiện dưới dạng LBO bằng cách quỹ PE vay một khoản nợ để đáp ứng các tiêu chí về giá mua.

Cách thức kiếm tiền của Private Equity 

Các quỹ PE Fund chủ yếu kiếm tiền từ phí quản lý và phí quản lý hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Một vài công ty áp dụng mức phí quản lý là 2%/ năm đối với các loại tài sản được quản lý và với việc kinh doanh của công ty thì chiếm 20% lợi nhuận. 

Tại thời điểm quỹ Private Equity bán một trong những công ty thuộc danh mục đầu tư của họ thì các nhà đầu tư khác sẽ tạo được lợi nhuận và phân phối phần lợi nhuận này cho các đối tác LP. 

Ưu điểm và hạn chế của quỹ Private Equity là gì?

Tiếp theo đây, chúng ta sẽ cùng khám phá các ưu điểm và nhược điểm của hình thức đầu tư này để có được một bức tranh tổng quát nhất.

Về ưu điểm

Trước tiên, lợi ích lớn nhất mà các quỹ đầu tư tư nhân mang đến là cấp vốn cho các công ty, đặc biệt là những công ty khởi nghiệp, hay các công ty gặp khó khăn về tài chính, đang trên hành trình vực dậy sau khủng hoảng. Bằng cách đầu tư vốn vào các doanh nghiệp tư nhân, chủ yếu là những doanh nghiệp nhỏ và bị hạn chế trong khuôn khổ tiếp cận vốn từ các kênh truyền thống thì PE đã giúp họ nhanh chóng tăng giá trị của doanh nghiệp, thúc đẩy tiềm lực tài chính và mở rộng sản xuất kinh doanh.

So với các cơ chế tài chính truyền thống như vay ngân hàng với lãi suất cao, hoặc niêm yết cổ phiếu công khai trên thị trường thì nguồn vốn từ quỹ đầu tư tư nhân là một giải pháp thay thế lý tưởng. 

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng sẽ được hỗ trợ bởi những nhà đầu tư giàu kinh nghiệm để cải thiện cách thức quản trị và vận hành. Đồng thời, họ cũng sẽ tư vấn các công ty trong việc hoạch định chiến lược, tối ưu hóa công nghệ quản lý, cũng như xây dựng thương hiệu và sản phẩm. Hơn thế nữa, các quỹ còn tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiếp cận với những đối tác, khách hàng lớn trên thị trường, cũng như nguồn nhân sự tiềm năng thông qua mạng lưới quan hệ của mình.

Về hạn chế

Bên cạnh các thương vụ đầu tư thành công như Mekong Capital cấp vốn cho Thế giới di động hay Golden Gate thì còn nhiều vụ đầu tư PE thất bại như vụ việc VinaCapital tham gia vào Yến Việt, hay Sữa Quốc tế IDP góp vốn đầu tư rất hoành tráng nhưng không thấy quả ngọt đâu cả. 

Nguyên nhân chủ yếu khiến các thương vụ đầu tư PE đổ vỡ có thể vì phía quỹ đầu tư không thực sự sát cánh cùng với doanh nghiệp. Cụ thể, họ không nắm được tiến độ hoạt động của các doanh nghiệp vì thiếu kỹ năng chuyên môn về quản trị. 

Từ đó có thể dẫn đến nhiều cách nhìn khác nhau về tổ chức này như là quỹ chỉ tập trung vào việc tối đa hóa lợi nhuận, trong khi doanh nghiệp hướng sự quan tâm đến các yếu tố khác như phúc lợi, thị phần hoặc phát triển thương hiệu… Cũng vì lý do này mà các quỹ PE thường bị gán “tội” cướp quyền sở hữu doanh nghiệp thay vì đồng hành cùng họ để xây dựng những giá trị cốt lõi của doanh nghiệp. 

Nguyên nhân khác có thể do các thương vụ PE hoạt động kín tiếng và không có quá nhiều ràng buộc về việc công bố thông tin khiến rủi ro về việc minh bạch tăng cao. Chính vì việc các thông tin của bên mua và bên bán được bảo mật. Kèm theo đó là những thiếu sót về khả năng quản lý, thẩm định các dự án khiến sự việc đã rồi thì quỹ mới nắm được tình hình hoạt động của doanh nghiệp. 

Một vài lưu ý khi gọi vốn từ Private Equity

Để quá trình gọi vốn từ các quỹ đầu tư tư nhân hiệu quả thì các doanh nghiệp cần lưu ý các điểm sau:

Cơ cấu lại tổ chức

Hầu hết các doanh nghiệp tại Việt Nam đều có cấu trúc doanh nghiệp khá phức tạp với nhiều mảng kinh doanh chồng chéo lên nhau. Vậy nên, các doanh nghiệp cần phải xem xét lại bộ máy hoạt động của mình và cơ cấu lại tổ chức doanh nghiệp để thu hút các nhà đầu tư khi gọi vốn. 

Năng lực quản trị

Điều cần lưu ý tiếp theo là doanh nghiệp cần sở hữu một đội ngũ lãnh đạo giỏi, có tâm huyết với doanh nghiệp và có kỹ năng quản trị, trung thực trong các báo cáo về số liệu… vì các yếu tố này ảnh hưởng lớn đến quyết định đầu tư của các quỹ PE. 

Giá cả và rủi ro 

Đa phần các quỹ đầu tư tư nhân thường yêu cầu một mức tỷ suất lợi nhuận cao để bù lại rủi ro 

trong quá trình đầu tư. Thế nên trước khi bắt tay vào kêu gọi vốn từ các quỹ đầu tư tư nhân thì doanh nghiệp cần phải cân đo đong đếm lại lợi nhuận của mình, trong đó có cả lợi nhuận sau khi chia cho các quỹ đầu tư có đạt được các kỳ vọng hay không. 

Định giá

Điểm tiếp theo mà các doanh nghiệp cần quan tâm là phải ước tính và định giá công ty một cách chuẩn xác trước khi bắt đầu kêu gọi vốn. Tránh bị định giá quá cao hay quá thấp tại thời điểm thực hiện giao dịch. Cụ thể:

• Còn với những doanh nghiệp có dòng tiền ổn định thì có thể định giá dựa vào số lần trên EBITDA của doanh nghiệp hay những giao dịch tương tự nhau. 
• Còn với những công ty khởi nghiệp, mới start-up và chưa tạo ra lợi nhuận thì có thể định giá dựa vào số lần trên doanh thu (price to sales).

Cấu trúc thương vụ

Điểm cuối cùng cần lưu ý là về cấu trúc thương vụ, cụ thể là khi đầu tư thì các quỹ sẽ bổ sung trong hợp đồng các điều khoản về tài sản thế chấp, tỷ lệ chuyển đổi, hay những điều kiện về pha loãng… để đạt được những lợi ích nhất định. Trên thực tế, các điều kiện này không hề đơn giản nên doanh nghiệp cần nắm rõ các mục tiêu, hay nhu cầu và khả năng kinh doanh và điều kiện của bên mua để đạt được thành công trong thương vụ. 

Các thông tin về Private Equity là gì đã được trình bày cụ thể trong bài viết qua các khía cạnh như đặc điểm của quỹ đầu tư tư nhân, những lưu ý quan trọng khi kêu gọi vốn từ Private Equity.Trên thực tế, mô hình đầu tư này khá phổ biến trên thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng. Hy vọng qua những chia sẻ vừa rồi, các nhà đầu tư có thể nắm được bức tranh toàn cảnh về quỹ đầu tư Private Equity cũng như cách thức kêu gọi vốn hiệu quả. Chúc các bạn thành công.